Lina Jacoba Dalsheim werd geboren op 16 mei 1923 in Borger.

Vanuit het Apeldoornsche Bosch waar ze als verpleegster werkte, schreef Lina brieven aan Greet, in Borger.

 AB, 19 Jan 1942

Lieve Greet,

Allang heb ik jouw brief ontvangen en zal je dan eindelijk eens terug pennen.

Wat fijn, dat het zo goed met Jan gaat zeg. Dat van Roelof is echt beroerd, nu ik schrok me dan ook dood. Maar ook dat zal wel anders worden. Ik heb gisteren een pakje van thuis gekregen en wel met 2 nieuwe jurken. Een prachtige lichtblauwe zijen en een nachtblauwe met een wit kringetje. Hoe staat het leven in Borger? Bij mij gaat het goed hoor. Ik ben … en zondag vrij geweest en we zijn zondagmiddags met 4 jongens en 4 meisjes de bossen in geweest. Een had een banjo bij zich. We hebben het echt gezellig gehad. ’s Avonds zitten we altijd met een hele kluit in de conver te gek doen en dan gaan we om kwart voor 11 naar huis. Maar dan moeten we ons haasten, want om 11 uur, moeten we in onze bedden liggen. Ja, dat is nu eenmaal wel een strop. Voor een week hebben we zondagsavonds een gymuitvoering gehad, wat echt gezellig was, maar ik moest om 10 uur alweer weg, want ik moest in de wacht. Het weer is tegenwoordig rot, je kunt nergens heen gaan. Hoe gaat het met Jan Doedens. Doe je dat stelletje de groeten van me Greet. En hoe gaat het met Hillbrandy en Co, ze zijn zeker nog steeds zo gek. Verdorie, nu mogen we helemaal niet meer reizen, dat is wel een strop, want 5 Aug heb ik een week vacantie. Zo ik begin maar eens opnieuw. Ik heb net een pakje van Henny Weitering ontvangen en wel een trommeltje met knijpertjes. Zalig gewoon. Binnenkort kunnen we ook niet meer fietsen, nu dan maar lopen maar dat is weer zonde van de schoenzolen. Ik heb nu vaste bovengrond, begin om half 9 en ben dan om 7 uur vrij. Dit is wel een prettige dienst. Weet je wie hier ook is Greet, Moos Gans. Oh wat is dat toch een klier, bah, ik kan hem niet zien. Hij zit nu net naast met zijn flauwe grapjes. Als ik hem als man moest hebben ging ik liever direct dood. Maar ik wacht nog steeds, hij zal vanzelf wel komen. Hier zijn bijna geen leuke jongens. Ik zeg bijna hoor. Zondagmiddag hebben we een reuze gijn gehad, met zijn achten, en hebben idiote foto’s gemaakt. Verschrikkelijk. Ik durf ze vast niet te laten zien. Simon Theeboom een jongen uit A’dam liep een beetje achter me aan en toen we dan een beetje gek deden, hebben ze stiekem een foto van ons gemaakt. Als ze hier die foto in het bos zien verslijten ze ons voor een paartje. Maar laten ze maar kletsen, mij een zorg. Het is trouwens een leuke vent hoor. ’s Woensdagsavonds gaan we naar een cursus van Dr. van de Wal van 9 tot 10. We zijn er met 68 mensen, het is er dan ook altijd roezig. Ook gaan we naar een Joodse cursus, oh wat is het daar een janboel. Dan zijn we echt in onze schooljaren. Het duurt tot twintig voor 10. Maar ik moet altijd naar gym en ga dan meteen om kwart over negen weg. Weet je wie hier ook is Greet, Moos van Gelder uit Almelo, je weet wel, dat eigenaardige ventje, dat toen in Bronneger met Jaap en Tinny heeft gelogeerd. Hij is lang zo eigenwijs niet meer hoor. Wat fijn, dat de snoepbonnen weer geldig zijn he. Van een patient heb ik laatst een heerlijke tablet toffee’s. Wat een bof he! Nu Greet, ik zet er een punt achter. Groet je alle bekenden van me, en dan zeg ik maar tot kijk maar weet niet wanneer dat is. De groeten, een zoen, een poot van Lina

 AB, 8 juli ‘42

 Lieve Greet,

 ….weet ik niet of ik jou teruggeschreven heb, maar ik schrijf je dan toch maar. Het is Woensdagmiddag en ik ben pas uit de wacht. Ik heb loopwacht gewacht, dus alweer in rang gestegen. Ik zit nu boven en moet elk uur controleren, en dan zit ik de hele nacht in de keuken te kliederen. Dit is erg leuk werk, maar op het ogenblik erg moeilijk, want je kunt haast niets klaarmaken. Weet je wat lekker is Van Houten kwasterene met aardbeien en dan een uitvinding van mij ; nl. hele dikke gortmoutpap, totdat het stijf is met kersen, aardbeien en aalbessen, verder met suiker en kaneel. Heerlijk gewoon we aten het bijna elke nacht. Het is hier tegenwoordig een rotstemming, oppakkerij erg leuk hè. Uit de wacht ben ik met een heel stel zaterdag en zondag vrij; we willen er een leuke dag van maken en gaan dan maar wandelen, dit is veel moderner dan fietsen, want fietsen kunnen we alle dagen doen. Mijn fiets heb ik cadeau gegeven aan de Duitsers. Dan heb ik tenminste nog een kans dat ik een nieuwe fiets krijg, ook al is het in Polen. Vanavond moeten we naar cursus, bah daar is ook geen gijn aan, want ik kan tegenwoordig niet leren en lezen. Hoe staat het leven in Borger, zeker wel goed hè. Schrijf me eens wat er bij jullie allemaal te koop is. Zo, het is nu maandag en begin maar weer eens opnieuw. Ik ben Zondag en Maandag vrij geweest in plaats van zaterdag. Het was rotweer, gelukkig is het nu beter. Vanmiddag ga ik van 3-5 naar het dorp en laat me eerst fotograveren, dat mag nu nog, en dan ga ik maar verder winkelen. Ik heb nog een A broodbon en de snoepkaart is nog geldig, dus ik weet heus wel wat ik doen moet. Oh, het is nu weer erg naar, telkens hoor je weer wat nieuws. Een vriend van me, Siem Theeboom (een gewone vriend hoor) die zijn zus, zwager en nichtje moeten nu dinsdag naar Duitsland. Nu, is het kind ziek geworden en hebben ze een week uitstel, het is toch verschrikkelijk hè. Hier op ’t Bos menen ze dat het wat tussen ons is, wat de grootste flauwekul is, want als ze je zien wandelen, menen ze dat het dik aan is. ’t Is hier dan ook een echte roddelzooitje, en allemaal zijn ze even jaloers. Gisteravond was hier een muziekavondje, prachtige klassieke muziek opgevoerd door 2 doctoren en een broeder. Erg mooi; het was dan ook doodstil. Ik ben vanmorgen erg stom geweest, ik knipte mijn nagels af en heb me natuurlijk in mijn vingers geknipt, nu moet ik wel schrijven want zonder had ik gestopt hoor, want ik zeg maar niets van die rotkousen. Ik zit nu bij Eef Jabobeden (?) op haar kamer te schrijven. Ze is een heel aardig meisje en we kunnen het goed met elkaar vinden. Ze is reuze knap en heeft een poosje met Moos Gans gegaan, maar daar heeft ze ook al meer dan genoeg van. Hij is ontzettend druk. Bah, er is absoluut geen steek aan hoor. Zondagmiddag was Co v.d. Linden hier, zij is hier een poos verpleegster geweest en werkt nu in Den Dolder. Het was rotweer, maar ze mocht niet op mijn kamer want haar man was bij haar.  Toen hebben we de hele middag met een kluit op de kamer van Zr. Van Creveld 1e verpl. Waarnemend hoofd, gezeten. We hebben bij haar thee gedronken en hebben nog heerlijk gedanst. We hebben een fijne middag gehad, maar toch denken we direct weer aan nare dingen. Hoe gaat het met Jan Greet? En schrijf me eens iets over Roelof, zit hij nog in D. De ooms uit Noordbroek zijn ook al in een kamp. Hoe gaat het met Jan Doedens Greet. Groet het hele stel maar van mij. Er zijn zeker veel pension en vacantiegasten hè. Nu meisje lief, groet de hele fam. van me en verder alle bekenden, en schrijf me gauw en een lange vrolijke brief terug. Nu Greet misschien tot kijk, een zoen en de vijf van Lina.

AB, 29 Sept 1942

Lieve Greet,

Zo ik zal maar eens aan een brief beginnen want ik weet eigenlijk niet wie het laatst geschreven heeft. Hoe is het eigenlijk leef je nog, nu ik leef ook nog steeds hoor. Zoals je misschien wel al zult weten, ben ik naar G overgeplaatst, G is het ergste paviljoen, daar zijn de drukste mensen, ik vind het er nu wel prettig, maar eerst kon ik niet wennen, de mensen worden hier heel anders aangepakt. Ik ben nu 2 maand op G en ben voor het eerst in de wacht op G. We boffen, want we zijn met een leuk stel n.l. Jet Dwinger uit Leeuwarden en Mia Woudstra uit Groningen.’s Avonds moet ik om 10 uur opkomen, dan ga ik van 10 tot half 4 wat voor mezelf doen, nu en dan beginnen we te wassen en marcheren dan om 7 uur af, want dan worden we door de dagdienst afgelost. ’s Nachts schrijf ik veel, het is nu 20 voor 1, nu en dan stop ik bijna de hele nacht, want altijd zijn mijn kousen kapot. Uit de wacht zijn we altijd 2 dagen vrij, ik heb de zaterdag en de zondag gekozen, ik hoop dan maar dat ik ze krijg, want zondag is hier een feestje met toneel, zang, gymnastiek en goochelen, het is ’s middags voor de mensen en ’s avonds voor het personeel, och veel gijn vind ik er niet aan, want je hebt tegenwoordig heus wel wat anders aan je hoofd. ’s Nachts eten we lekker, we proberen tenminste altijd wat lekkers klaar te maken als b.v. slaatjes van aardappels, tomaat en komkommer, dan gebakken broodpap met vruchten (heerlijk), dan gortmout, pudding natuurlijk surrogaat, vaak rommel hoor, gortmout en vruchtenslaatjes, dan is er ook vaak warm eten uitgezet. Er wordt gezegd, dat alleen kinderen fruit krijgen, dat zou een strop zijn, ik hoop, dat het valse geruchten zijn. Overdag slaap ik prima, wat me nog nooit overkomen is. Ik sta om half 5 op, ga om half 6 aan tafel, dus heb nog een mooie avond. Zo is het 1 uur even prikken, dit is om te controleren of we niet slapen. Zo, nu maar weer iets anders. Hoe gaat het met Jan? Roelof zit zeker nog steeds in D, is hij al met verlof geweest? Ja, een prachtwereld hebben we, dat kan ik je vertellen. Brr, gauw maar een ander onderwerp aansnijden, anders heb ik een pestbui; en dat zou jammer zijn. Beleef je nog veel Greet, ik ben razend nieuwsgierig wat er in Borger gebeurd, als je me een plezier wilt doen, schrijf me dan een lange brief met veel nieuwtjes terug. Wonen Goos en Roeli nog in C. en Jan en Jantje in A, groet ze maar van mij Greet. Greet, heb je ook nog wat aan het handje, ik versta hieronder verkering. Deze week heb ik een brief van Henny Weitering gehad, ze schreef me, dat jullie de laatste tijd veel prijzen met Volhouden hebt gewonnen. Fijn zeg, geeft die knul fijn les. Ik ga ook nog steeds naar gym en vind het fijn we krijgen de laatste tijd veel grondoefeningen, waar ik als de dood voor ben. Hoe gaat het met Boom en Co, gaat hij nog steeds met dat zusje van Juff Bieze, nieuwsgierig ben ik hè, maar hoe kan dat nou ook anders, je ziet toch niets. Als pap met verlof komt, ga ik waarschijnlijk naar huis, als ik tenminste een reisvergunning kan krijgen. Het zal me eens benieuwen. Roosje Cats mijn vriendin, is pas naar A’dam geweest, verschrikkelijk zeg, het is daar gewoonweg een hel, om daar in te moeten leven, een wonder dat we de laatste tijd zoveel nieuwe patiënten krijgen, als je ze hoort ’s nachts, meer dan bar, en dat alleen van de nare toestanden. Ik slaap nu bij Claartje van Aals uit Utrecht, ze heeft verkering met Arno Schwarz, en het is een leuk stel, we zitten nog wel eens in de confer met een stel jongens en meisjes wat gezellig is. Claartje en ik kunnen het goed met elkaar vinden en hebben een mooie kamer. ’s Woensdags gaan we altijd naar cursus van Dr. Van der Wal, we zaten daar met een heel leuk stel te keetschoppen, de dokter zei: “Zo jongelui, vanavond komt hier een patiënte, dan pik er een zuster uit, en die moet maar een poosje met haar gaan kletsen, dan moeten jullie een rapport van haar gaan maken, wat haar ziekte betreft, nu dat is reuze moeilijk. Ik zeg als je mij neemt, ben ik de pisang, want wat moet je nu allemaal zeggen. Dus we waren nog aan het kletsen hè, ik hoor mijn naam helemaal niet hoor, opeens krijg ik een por van Hans Gans, je wordt geroepen, ga er maar gauw heen, meid ik schrok me dood en kreeg een vuurrode kop. De dokter aan het woord: “Zo zr. Dalsheim gaat U maar eens een poosje met de patient ‘praten’ , nu goed, ik heb het gedaan onder toezicht van 70 zusters en broeders, en het is me meegevallen hoor. Gelukkig maar hè. Laatst zijn Hillie Meier en Trien v.d. Vlag een kwartiertje bij me geweest, ik vond het reuze leuk, maar het was erg jammer, ik kon niet langer bij ze blijven want ik had dienst. Ik ga tegenwoordig dinsdags volksdansen en vind het erg leuk. Ga jij nog wel eens naar een feestje Greet, hoe was de kermis. Hoe is het met je moeder Greet en verder met Tinie, hoort ze nog weleens iets van Sip, groet haar maar van me. Het is ’s nachts koud, ik heb over mijn jack mijn trainingsblouse en daar dan mijn schort over , dan heb ik over mijn kousen nog kniekousen, dus verkleumen doe ik nog niet. Mijn zomerjurken heb ik al weggelegd, dat is nu te koud hoor. Is Trijntje Oving nog steeds bij Folkerts. Ze vliegen hier niet veel, bij jullie dan. Als je toch nagaat, wat hebben we dan een prachtige jeugd hè. Zo nog een klein velletje, ik raak niet uitgepraat, hou je aan je woord Greet, stuur me gauw een lange brief terug. Ben je nog steeds thuis of ga je nog wel eens bij Gerrits werken. Wacht even het is half 2, even prikken. Oh ja, mijn haar is er af, ik heb nu nog wel een rol naar binnen, maar veel korter, dat lange haar is me veel te lastig, het is direct weer slordig. Als je mee een plezier wilt doen, stuur me dan eens een foto van je, dat zou echt heel leuk zijn. Moos Gans is hier ook nog, hij is nu in de buitenwacht, er zijn 4 buitenwachten die het terrein over moeten om te controleren of er ook dieven of ander gespuis op het terrein lopen, een mooi baantje hè vooral ’s winters. Verschrikkelijk lijkt me dat. Moos heeft hier al een flink stel meisjes gehad, ik vind er niets aan. Wat de jongens hier betreft, veel gijn vind ik er niet aan, ik wil alleen maar vriendschap, dat is nu veel beter. Mijn uitzet voor Polen is al kant en klaar, het is te hopen, dat ik er het volgend jaar mee kan kamperen. Nu Greet, ik eindig groet alle bekenden en je fam. van me. Meiske het allerbeste, een zoen en een poot van Lina 

AB, Dinsdag [ca. 2 oktober 1942]

 Lieve Greet,

 Gistermorgen jouw brief ontvangen, fijn, nog bedankt hoor, ik had anders niets anders verwacht. Je weet natuurlijk al dat Mam, Coba, Herman en Bé vrijdagnacht naar Westerbork zijn vertrokken. Zaterdag en zondag ben ik vrij geweest, toen ik dan zaterdag om 1 uur aan tafel ging, dat ze op een beestachtige manier aan het oppikken waren geweest, direct heb ik een telegram weggestuurd, om 7 uur ’s avonds kreeg ik toen bericht van het postkantoor in Apeldoorn dat ze vrijdagnacht waren vertrokken. Wat kon ik doen niets, je staat helemaal machteloos. Direct heb ik toen een telegram plus een expresbrief naar Vledder gestuurd en heb daar geen antwoord op gekregen. Zondagmorgen kreeg ik nog een briefkaart uit Borger van Coba, dat ze ’s nachts naar Westerbork waren vertrokken. Maandagmorgen kreeg ik een briefkaart uit Vledder van pap dat ook hij naar W. was. Ja, dan is het maar beter, dat ze samen zijn. Direct heb ik een expres naar Westerbork geschreven, dat was alles wat ik kon doen. Ik vind het ook heel erg voor Oom David, zo’n oude man. Het zal me eens benieuwen of ze nu ook naar Duitsland of Polen doorgestuurd worden. Post heb ik nog niet van ze gehad. Oh Greet, wat was ik blij, dat ik zaterdag en zondag vrij was, je kunt begrijpen, dat ik heel veel geschreven heb die dag. Ja, nu ben ik alleen en natuurlijk kom ik nu niet weer in Borger zolang er oorlog is. Jammer hè, misschien is het ook wel goed, want dan zie je steeds het huis en al die herinneringen, daar ga je toch maar kapot van. Dit is geen opgewekte brief hè, ik kan nog niet hoor, later misschien wel. Nu een paar vragen, kun je me zeggen of liever schrijven wat ze nu met het huis gedaan hebben of alles er in staat enz. enz. Zeg Greet misschien kun je me een plezier doen, ik denk, dat ik gauw de wacht in ga, kun je misschien wat appels of peren voor mij krijgen, zo ja, dan zal ik je geld sturen, en dan kun jij het kopen. Ik had het aan Moeder toen geschreven maar dat kan toch niet meer, ik had mijn puntenkaart ook nog thuis. Nu ja, dat is het ergste niet. Het zal me eens benieuwen of wij hier nu ook nog mogen blijven. Nu 13 Oct. moeten we naar A’dam en dan krijgt een gedeelte van ons een stempel op het persoonsbewijs voor vrijstelling. Nu iets anders. Prachtig dat Jan weer loopt, loopt hij alleen, of met een stok of trekt hij nog met dat ene been. Gaat hij nog met Lammy? Kan hij zijn hand ook al gebruiken? Komt Roelof dan niet met verlof. Dan nog gefeliciteerd met Ruuds verjaardag. Greet ben jij de 19 Oct of 19 Nov jarig? Ik weet het niet meer. Dus heel Borger gaat met de A.D. Heeft Henny Polling ook al weer verkering? Ik schrijf haar haast nooit meer, je kunt alles ook niet bijhouden. Vader schreef nog in zijn laatste briefkaart dat ik in elk geval in het Apld Bosch moest blijven, wat er ook gebeuren mocht. Ik geloof wel dat Henk Boon een klein beetje van Lotje getikt is, ik zeg je één ding Greet: “Laat niet met je spelen” Want dat is gevaarlijk, verder wil ik me er niet mee bemoeien. Jan Doedens is leuk, maar inderdaad nog jong. Hoe gaat het met Trijntje Stevens? Zo Greet, ik eindig, want heb weinig zin, later een langere en gezelliger brief hoor! Groet de bekenden van je van me eveneens je hele fam, ook in Assen en Coevorden. Fijn dat Tinie thuis komt misschien moet jij er wel uit. Oh ja, weer iets naars, mijn uitzet voor Polen heb ik klaar. Nu Greet laat gauw eens iets van je horen ik zal nu wel niet veel post meer krijgen. Meisje het allerbeste hoor. Vele groeten en een zoen van je vriendin Lina 
Van Simon net een brief gehad, hij schreef dat hij uit Westerbork een brief had gehad, Coba schreef, dat ze Dinsdag 6 Oct vertrekken zouden, dus denkelijk naar D.

AB, 25 Oct 1942

Lieve Greet,

Voor een paar dagen jouw brief ontvangen en zal dan meteen even terugschrijven. Het is nu al 1 Nov, en schrijf maar weer een stukje verder, of ie maandag klaar komt is de vraag, veel nieuws weet ik niet. Ik ben nu zondag en maandag vrij, deze dagen heb ik nog van de wacht en dan heb ik 11 Nov vacantie een hele week, nu vervelen doe ik me niet hoor, mijn kousen wachten al, en dan moet ik ontzettend veel schrijven. Gisteren is al het Chr. personeel wat hier nog was ontslagen. Roos Manassen en ik zijn vandaag dus maandag vrij. We hebben het echt gezellig gehad. Vanmorgen om 11 uur heb ik bij haar gegeten, toen zijn we om 2 uur aan tafel gegaan, ’s middags hebben we boodschappen gedaan en hebben toen om 4 uur heel degelijk op Roos haar kamer thee gedronken met lekkers want de snoepbonnen zijn nu toch geldig. Nu stopt Roos en ik ga de brief van jou even afmaken. Vanavond gaan we samen op de kamer van Roos haar verloofde eten, ik mag er niet komen, maar de hoofdverpleegster is ziek en als de kat weg is, dansen de muizen, is ’t niet waar. Wat zal Borger veranderd zijn hè, ik bedoel, dat er steeds weer nieuwen gaan trouwen, hoe vind je dat van Ali Boezem en Kai Bos. Scharrelt Zus Koonstra nu ook het zal voor haar wel jammer zijn dat Mauw weg is. Het is hier prachtig weer, jammer dat het alweer winter wordt, we hebben hier een prachtig herfst gehad, de bomen waren prachtig. Het is hier erg gezellig op Roos haar kamer, de gramofoon jammert een beetje, net of er geen zorgen in de wereld zijn. Ga je nog geregeld naar gymnastiek, we hebben hier een jeugdleider gekregen, eerst vonden we het allemaal bespottelijk maar ik geloof toch wel dat het goed is. Hoe is het Greet, heb je er weer een jongen op de kop getikt, is de A.D. nog bij jullie? Als je me weer een brief schrijft moet je veel nieuws van Borger er inzetten, want dan geniet ik altijd. Als de oorlog gauw afgelopen is, en al komen mijn ouders niet terug, je kunt toch niet weten, dan kom ik, als ik er tenminste nog ben, geregeld in Borger hoor, wees maar niet bang. Doe je Roelien Jantje met fam. de groeten van me. Wat zielig voor Roel Kuipers hè, ja daar is niets aan te doen. Ga je vaak naar Assen Greet. Hoor je nog wel eens iets van Hans, gaat hij nog steeds met dat meisje, doe hem maar eens de groeten van me. Hoe gaat het met Gerrit, Henk Bom en Co, Mans gaat met een meisje uit Den Haag hè, ja wie doet je wat hè. Verleden week ben ik de wacht in geweest, ik had loopwacht en moest voor het eten zorgen wat een reuze probleem in deze tijd, we hebben het toen leuk gehad hoor, vooral als we ’s morgens om 7 uur nog vrij waren gingen we een kwartiertje met onze 1ste verpl.  Kletsenen dan gingen we naar onze kamer, kleedden ons gauw uit en gingen dan nog tot 8 uur bij elkaar kletsen en dan kropen we in bed. Hoe gaat het met Jan? Krijgen jullie nog geregelde post van Roelof. Oh Greet, ik weet geen steek nieuws meer en begin aardig te zeuren. Ik eindig dan maar met vele groeten ook aan jouw familie van L.

AB, 18 Nov

Lieve Greet,

Vanmorgen je brief ontvangen, nog bedankt hoor. Ik heb me doodgelachen. Ik kreeg hem ’s morgens om half 11 aan koffietafel. Gebruld heb ik van het lachen toen ik de geschiedenis van Henk Boon had gelezen, ik kon niet meer ophouden. Een meisje uit A’dam zat te huilen want ze had slecht nieuws en ik was aan het schaterlachen. Ik kan me voorstellen dat bakker Winter naar het politiebureau wou hollen. Wat fijn voor je zeg dat je bij Winter, geef je hun de hartelijke groeten van me. Ik denk nog vaak aan de zomeravonden die we bij hen doorgebracht hebben, het zijn aardige hartelijke mensen en dat zegt wat, vooral in deze tijd. Oh het is hier weer verschrikkelijk. Elke morgen sta je op en dan denk je weer, we zijn er nog. Nu zijn in Gelderland alle joden die niet gesperrt zijn gisteravond opgehaald, wij in het Bos zijn allemaal gesperrt, maar ook krijgen wij een beurt hoor. Altijd als ik een brief van jou krijg Greet ben ik in een goeie bui, je stuurt me altijd goed nieuws. Dus Tinie is nu thuis. Heeft ze ook alweer iets van Sip gehoord? Riek W is bij van Zoelen hè, waar is Aaltje Almoes nu dan? Ja, Mans zal nog wel steeds dezelfde zijn, plaag hem maar flink met zijn meisje. Zeg maar tegen hem, dat ik op een brief van hem wacht en vraag hem dan maar eerst eens, of hij mij misschien niet durft te schrijven, vanwege zijn meisje. Hoe laat ben je ’s avonds nog Greet. Wanneer hebben jullie gymuitvoering. Dus je hebt veel plezier in Assen gehad, de fam Rok is ook altijd mooi. Zijn er nog veel A.D.ers bij jullie, waar zijn ze eigenlijk. Hoe gaat het met Trijntje Stevens, doe je haar de groeten eens van me. Ja, meisje kon ik maar met je verjaardag overwippen, ik verlang soms of heel vaak naar Borger, wat was het daar toch altijd mieters joh. Bericht van mijn ouders heb ik helemaal nog niet gehad, dat is verschrikkelijk hoor, steeds kijk ik uit naar de post, maar altijd vergeefs hoor. Van Geert Warring dus tegenover ons heb ik tegelijk met jou een fijne brief gehad, daar kikker je weer echt van op hoor. Ik vind zo fijn zeg dat ze bij Winter bent, je hebt het vast niet slecht getroffen. Is Hilbrandy nog niet getrouwd. Heeft Gerardus Tasing ook een meisje. Wat ben ik toch gruwelijk nieuwsgierig hè. Nu Greet, ik stop hoor, een idiote brief hè, maar hoe kan het ook anders, idiote mensen schrijven vreemde brieven. Nog een keer ik stop, doe je vooral aan Mans, en Bakker Winter en aan jouw fam plus alle bekenden de hartelijke groeten van me. Greet het allerbeste hoor, een stevige poot en een flinke pakkerd van je vriendin Lina.

AB, Zaterdag

Lieve Greet,

Gisteren dus Vrijdag het pakje ontvangen. Nog mijn hartelijke dank hoor, ik vond het reuze fijn. Er stond geen afzender bij en er lag geen briefje in maar ik denk wel, dat het van jou is. Vertel me nu eerst eens wanneer je jarig bent of de 19e Oct of de 19 Nov. Hierbij stuur ik een foto van me in. Ik heb nu al 3x definitief bericht gehad, dat mijn ouders, Coba, Herman en Bé doorgestuurd zijn ook de fam Stern. Ik weet niet wat beter is maar in Westerbork moet het verschrikkelijk zijn. Twee keer hebben ze al in een trein gezeten om doorgestuurd te worden, en iedere keer zijn ze weer uitgezet omdat het convooi te groot was, dat is erg zenuwslopend hè. Ja het leven is nu heus geen lolletje. Post zal ik nu wel niet meer van ze krijgen, het zal me eens benieuwen waar ze zitten. Horen jullie nog wel eens iets van Roelof. Is ons huis nog steeds verzegeld? Ik heb nu een stempel op mijn stamkaart en ben voorlopig vrijgesteld, maar hoe lang dat voorlopig nog duurt, dat is juist de vraag. Laat ik nu maar eens over iets anders praten. De koek en de pepermunten zijn lekker hoor, ik heb ze nog niet op. We krijgen steeds patiënten van W, totaal verwaarloosd en vervuild, dat dat zo kan bestaan hè. Vandaag heb ik late dienst, dat is wel prettig hoor, maar we hebben het tegenwoordig erg druk. Een patient heeft voor me een paar handschoenen gebreid van donkerblauw en lichtblauw, prachtig zijn ze geworden nu breit ze voor me een jumper ook van donkerblauw met lichtblauw. Wiesje Bamberg is nog steeds in Scheemda. Jullie zijn zeker al druk bezig voor de gymnastiekuitvoering hè. We doen hier elke morgen van 9-10 gymnastiek met de patiënten, wat erg leuk is. Nu is er over 14 dagen een feestje voor de patiënten, dan doen we gymnastiek en een Engelse wals wat erg leuk is. Simon is nog steeds in A’dam, een wonder he. Ik zal mijn kast nog eens nasnuffelen en kijken wat ik voor je heb, mijn fototoestel had ik al weggedaan, nu je ziet het wel Greet. Nu Greet ik schei er mee uit, het vlot nog niet erg best later maar eens een langere brief nogmaals mijn hartelijke dank hoor. Het allerbeste hoor Greet vele groeten en een zoen van Lina PS Doe je ook de groeten aan jouw fam met verdere betrouwbare kennissen. Dag hoor, tot ziens durf ik er niet meer onder te zetten maar wie weet misschien sta ik de volgende week al voor je neus, was het maar waar he.

AB 1 dec 1942

Lieve Greet,

Eindelijk weer eens een brief hè, jouw brief heb ik al ontvangen, nog bedankt hoor. Greet, ik heb goed nieuws nl. Simon heeft persoonlijk via de Joodse Raad post van Coba gehad. Hier zal ik je de briefkaart laten volgen. Lieve Simon! Ik ben in een kamp in Opper-Silezië. Ik ben gezond. Het eten is goed en uitgebreid. Het onderkomen is uitstekend. Er is hier veel werk. Men zoekt speciaal arbeiders op elk gebied. In het voorjaar wordt met de opbouw begonnen. Schrijf ook eens gauw. Wees gegroet en gekust van je Coba D. Dus nu weet ik tenminste iets, ze schrijft niets van mijn ouders hè en ook niet van Herman en Bé. Die zullen denk ik wel ergens anders zitten. Verder geloof ik weinig van die briefkaart, maar het is voor mij tenminste een teken dat ze leeft en dat ik weet waar ze is. Haar adres is: Coba D., Lager Birkenau, bei Neu Berun Opper Silezie Polen. Er zijn in A’dam 90 brieven aangekomen vanuit Polen, het is dan ook wel toevallig, dat Simon iets gehoord heeft. Nu maar eens iets anders. Heb je een goede Sinterklaas gehad Greet. Ik had late dienst en heb het ontzettend druk gehad. Sinterklaas was op G, de mensen waren stapelgek en opgewonden. Sinterklaas en Piet waren 2 doktoren we hebben ons rot gelachen. Vrijdag heb ik mijn rapport gekregen, ik had alles goed en ja en had de beste van de eerste jaars zusters. Jullie hebben in januari gymnastiekuitvoering hè. We gaan nu ook weer ’s zondagsavonds naar gymnastiek. Ben je al naar Assen geweest? Ik ga alweer de wacht in woensdag en krijg loopwacht en moet dus voor het eten zorgen, dat is wel lekker hoor. Dit keer gaat er weer een leuk stel de wacht in. Hoe bevalt het je bij bakker Winter? Doe je ze de groeten van me. Ik ga tegenwoordig geregeld naar den tandarts, ik krijg een nieuwe kroon op een kies, hij heeft me nog geen pijn gedaan, maar dat kan nog komen hoor. Greet het is half 1, ik stop eens, want moet om 1 uur aan tafel en ga me een beetje opknappen dus tot vanavond. Oh Greet ik heb je iets verschrikkelijks te vertellen. Vandaag was hier een transport uit Westerbork met 13 mensen, en wie was daar bij, schrik niet Jacob Meyer uit Stadskanaal, een stuip kreeg ik joh, ik heb even met hem gesproken. Hij gaat hier n.l. met een meisje uit Slochteren. Je kunt begrijpen dat ik geschrokken ben hè. Hij is al een hele poos in W. , en werkt daar aan het ziekenhuis. Is er nog iets aan ons huis gebeurd? Hoe staat het met jouw liefde Greet? Van Trijntje Stevens heb ik pas een gezellige brief gehad, ze gaat niet meer naar Assen hè. Boon gaat nog steeds met de zuster van juff Boeze. Is er anders nog veel nieuws in Borger? Zo, het is 14 December en ga eindelijk weer eens verder en zal de brief dan gauw afmaken. Ik ben weer eens in de wacht, en heb loopwacht en moet dus het eten verzorgen. Ik leer er al

AB 20 dec ‘42

Lieve Greet,

Jouw brief zondagmorgen, dus vandaag ontvangen en daarvoor mijn dank. Daar ik zaterdag en ook vandaag vrij ben, zal ik je even terugschrijven. Gisteren ben ik naar het dorp geweest en heb toen meteen mijn foto’s opgehaald, hierbij zend ik je dan een foto voor de fam Winter. Ikzelf vind die foto niet zo bijzonder , ik vind dat ik niet zo ben, en vind hem veel te hemels. Dus je amuseert je nog wel zo’n beetje in Borger. Met mij gaat het ook goed hoor, maar hier gaan weer de geruchten dat wij weg moeten en dat het departement van Oorlog zich hier op het Bos zal vestigen. Ik hoop nu maar dat het bij geruchten blijft. Zoals je misschien weet, ben ik de vorige week weer eens in de wacht geweest en heb het erg gezellig gehad. Maar ik heb een dure wacht gehad hoor en zal je dan meteen even vertellen. ‘s Morgens was ik aan het temperaturen, opeens pakt een patiënt mijn pols vast en gaat met mijn horloge spelen plotseling wordt ze heftig, rukt mijn horloge af van mijn pols en daar ligt ie op de grond hoor, mijn bandje en mijn knopje kapot. Gisteren bracht ik mijn horloge naar de maker en het kost me daar een f7,50, nu ik kreeg een stuip hoor toen ik dat hoorde. Maar ik laat hem wel maken, want ik heb er niks aan, als ik hem in de kast laat liggen. Zoals je weet zit Coba in Birkenau, ik weet niet waar pap, mam, Herman of Bé zitten, ze zullen wel niet bij elkaar zitten. Ja we leven in een moeilijke tijd en is afwachten wel het beste recept. Staat ons huis er nog net zo of hebben ze de meubels misschien al verkocht. Doe me een plezier Greet, en schrijf me de waarheid, ik kan er best tegen. Jij moet nog al eens vaak oppassen hè, dat vond ik altijd gezellig. Wat vreemd hè met Koos Hilbrandie zijn meisje. Wat fijn zeg, dat Roelof komt, doe je hem de groeten van me. Hoort Tinie nog wel eens iets van Sip, ze heeft toen eenmaal post van hem gehad hè, maar dat is al een hele poos geleden. Hoe staat het met jouw liefde Greet, wat mijn eigen persoontje betreft, ik ben nog steeds vrijgezel, hier zijn de jongens allemaal even flauw, bah er zit niks bij en daar hou ik niet van hoor. Greet nu moet je luisteren niet schrikken hoor. Laatst kwam hier een transport patiënten uit Westerbork, daar zijn dan ook altijd bij een dokter, broeder en zuster. Nu meid, die broeder was toen Jaap Meyer uit Stadskanaal, hij zit alweer 3 mnd in Westerbork. Ik heb hem even gezien hij is lang en smal geworden. Hij gaat hier met een zuster dat kind komt uit Slochteren, Jaap was bij haar oom in betrekking en zodoende kent ze hem. Ze heeft hem maar een paar maal in haar leven gezien en nu zijn ze per brief verloofd. Nu, ik gun het haar hoor, het is een rare meid en iedereen weet van haar liefde af. Je weet zeker wel Greet dat, toen ik hier was, ik steeds nog brieven van Jaap kreeg, en ik hem nooit teruggeschreven heb. Toen ik hem zag, schrok ik dan wel hoor. Van Simon krijg ik elke week post, hij is nog steeds in A’dam, wel een wonder hoor. Ik vind het werk nog altijd prettig, eind maart of begin april moet ik al examen doen het is treurig, ik heb nog niets geleerd, ik kan tegenwoordig niet leren, we hebben zoveel aan ons hoofd. Toen ik in de wacht was kreeg ik ’s avonds van 11 tot 12 altijd bezoek van dokter Spanjaard en zr Nieweg onze eerste verpl. Die scharrelen een beetje met elkaar en hebben eeuwig ruzie, het is een leuk stel maar hij is een echte flirt, als zij soms wat later kwam, begon hij met mij te flirten, maar hij had lekker geen kans en ik kamde hem steeds af. Het goeie kereltje is 29 jaar, dus bang ben ik niet voor hem. Zr. Nieweg is een schat, zij is veel te goed voor hem, we kunnen altijd van alles van haar gedaan krijgen wat betreft het ruilen van diensten en vrije dagen. We hadden Vrijdagavond een reuze pech. Op onze kamer hebben we stromend water en een vaste wastafel. Toen Claartje thuis kwam om half elf ging ze zich wassen, opeens zegt ze, verdorie de wasbak is verstopt en de kraan loopt door, het duurde dan ook niet lang, of de wasbak stroomde over en onze kamer stond blank, direct hebben we toen 2 jongens v.d. technische dienst opgebeld en het duurde niet lang of ze waren gearriveerd. Onze kamer was pas om 1 uur kant en klaar, maar het was een lawaai op de zustersetage, ze waren allemaal op. Opeens komt zr. Nieweg, zeg lui zijn jullie alsjeblieft wat kalm, ik dacht dat er iemand vermoord was. Ze had gedacht dat het patiënten waren die zo’n lawaai hadden gemaakt. Hoor je nog wel eens iets van Hans Greet, is hij nog steeds verloofd. Ik zou best eens even naar Borger willen, momenteel kan ik wel een reisvergunning krijgen, maar dat gaat natuurlijk niet, want ik moet bij joden overnachten dus dat gaat niet. Voor geen geld wil ik bij Jonas in Drouwen slapen. Nu Greet, ik stop hoor, ik geloof, dat je weer genoeg weet. Doe je de gr. aan alle bekenden van me en ook aan jouw fam. van me. Greet het allerbeste en een zoen van Lina. PS Schrijf je gauw eens terug. Hierbij sluit ik ook een briefje in voor de familie Winter Mee aan hoor, wat dat betreft, kan ik trouwen hoor. Elke avond om 12 uur komt dokter Spanjaard en Zr Nieweg onze eerste verpl. bij me, drinken dan koffie met een gebakken boterham en dan iets lekkers. Gisteravond brachten ze me 3 goudreinetten mee. Van Simon heb ik verleden week post gehad, hij schreef, dat Coba alleen de afzender en het adres de inhoud was in het Duits getypt. Is er ook wat met kerstmis bij jullie te doen. Vanavond wordt hier een toneelstuk opgevoerd, het moet erg aardig zijn. Het zusje van Moos Gans, dus Frommie zit in Wagenborgen, je weet wel dat krankzinnigengesticht. Leo de B. zit nog in Westerbork, we meenden eerst dat hij doorgestuurd was. Ben je alweer in Assen geweest. Weet je wie hier ook eens Greet Moos van Gelder uit Almelo, ze hebben hem altijd in de maling. Verleden week hebben we weer een hele stel patiënten uit Westerbork gekregen, oh meid, wat zien die mensen er uit, verschrikkelijk joh. De zusters, die ze opgenomen hebben, zijn zelf direct in het bad gegaan. Verleden week moest ik absoluut gekeurd worden voor de TBC afd maar ik wou niet en heb steeds geweigerd, nu mag ik gelukkig op G blijven. Greet, ik eindig, laat je gauw eens iets van je horen, is Roelof er al geweest. Doe je aan allen de groeten van me. Nu Greet, het beste hoor vele gr van Lena

24-5 1943

Lieve Greet,

Eindelijk eens een brief. Hoe gaat het met je meid. Ik heb in een lange tijd niets van je gehoord. Dus Greet als je zin hebt, schrijf dan eens een lange brief terug, Met mij gaat het goed. Ik werk erg prettig. Typisch hè. Ondanks de hele rotzooi is het fijn om mensen te hebben. We hebben het erg druk, dat begrijp je. Soms ben ik ook doodop hoor. Maar enfin daar komen we overheen. Hoe gaat het met Jan Greet, is hij nog in Beileroord. Hoe gaat het verder met je fam. Jullie gaan niet meer naar gymnastiek hè. Ik hoorde het van Hilly Meyer. Ik denk wel, dat ik hier nog een poosje kan blijven want ze zijn wel tevreden over mij: Ik ben blokhoofd over 50 mensen en doe alle bijzonderheden, maak met dokter visite en geef injecties. Dus Greet, ik ben zo meisje af hoor. Het eten gaat hier wel hoor, het zal bij jullie ook wel niet zo leuk zijn, en het wordt steeds moeilijker. Van Mauw Stern heb ik voor een maand een kaart gehad. Hij is in Jachowischo, en werkt in de kolenmijnen, het eten is goed. Meer ook niet schrijft hij. Toch fijn hè om iets te horen, dus weer een levensteken. Van Coba heb ik zoals je weet eenmaal iets gehoord, van de verdere fam. niets. Ook tante Sientje is hier geweest, ook zij is al lang weg. Ja kind, het leven is wel erg moeilijk maar toch moeten we erdoor. Vijf meisjes van ’t AB en ik komen in een klein kamertje, mieters joh, waar je al niet tevreden mee bent hè, denk maar aan een vies stookhok, dan weet je het wel. Hoe staat het met je liefde Greet. Meid je moet me eens schrijven, want ik ben er totaal uit hoor, God, als ik weer eens bij jullie kom, wat zal ik dan veel te kijken hebben zeg. Ook hier wordt aan de liefde gedaan, maar dat is bij mij altijd een fiasco meid. Ik ben altijd 3 dagen verliefd en dan is het weer uit hoor ik vind er geen gijn aan. Heeft Tinie wel eens iets van Sip gehoord. Is ze nog thuis. Greet ben jij nog bij de fam. Winter, geef hun vooral de gr. van me. Geef je ook de groeten aan Trijntje Stevens, Dinie en Jackie van me. Horen jullie nog wel eens iets van Roelof. We hebben hier ook een operatiekamer keurig ingericht. Verleden week ben ik naar een ribresectie geweest, geweldig interessant. Flauw ben ik hier nog nooit gevallen. Wij moeten hier nu om tien uur binnen zijn. Laatst al om 8 uur. Vervelend hoor. Wat was het de laatste dagen prachtig weer hè, als ik vrij was, heb ik gezond en begin al bruin te worden. Van S. uit Amsterdam heb ik in een poos niets gehoord. M. Gans is ook al een poos weg en zo gaan ze allemaal maar toch ben ik niet bang hoor, want hier wordt je ontzettend onverschillig, dat snap je zeker wel. Hoe gaat het met Roelie in Coevorden, zaten we daar maar eens weer hè. Greet dat was mieters hè. Ik heb hier een stel leuke vriendinnen, tenminste nog een paar van ’t AB, vlak bij ons slaapt een Oma van 75 jaar, ze verzorgt veel voor ons. Eenmaal per week beginnen we ’s nachts om 3 uur en zijn dan ook bekaf hoor. Wil je dan, het briefje wat ik hierbij insluit aan Henny Weiting geven. Greet veel nieuws weet ik niet maar het is nu half 4 om 4 uur moet ik alweer beginnen tot 7 uur en ben dan heerlijk vrij. Dan ga ik eten en ga dan tegen 9 uur naar bed. Eerst was ik me van top tot teen, want dat is wel nodig hoor en hier is water tot nu toe genoeg. Nu Greet, het allerbeste, groet alle goede bekenden van me, en vergeet vooral je ouders niet te groeten en Jan. We zullen maar zeggen, tot kijk Greet en een zoen van Lina.